Kolega Wiesław Kostka zaprezentował artykuł, o pocztowych pieczęciach lakowych na listach Królestwa Polskiego w latach 1815-1871, oparty na Jego zbiorze. W części I omówił On pieczęcie w języku polskim. Chciałbym Jego tekst poszerzyć o materiał ze swojego zbioru na temat historii poczty ziemi garwolińskiej, dotyczący stacji pocztowej stosującej pieczęć typu drugiego tzw. manipulacyjno-pocztową w języku polskim.

Ekspedycję pocztową w Garwolinie otwarto około 1815 roku. Co najmniej od 1844 roku, a prawdopodobnie od roku 1836 funkcjonowała tutaj także stacja przeprzęgowa. Związane to było z faktem, że Gorwolin leżał na trakcie głównym nr 43 z Warszawy do Lublina zwanym zawiślańsko-lubelskim, który otwarto 01.04.1836 roku (20 marca), po ukończeniu budowy szosy lubelskiej. Początkowo funkcjonował równolegle z traktem nr 42. W roku 1841 trakt nr 42, z Warszawy do Lublina przez Kozienice skrócono do Markuszowa i obniżono jego rangę z głównego na boczny, a cały ruch do Lublina i Zamościa przejął trakt 43 przez Garwolin. Na tym odcinku nakładał się na niego również trakt 44 uściługski. Oznaczało to znaczące zwiększenie ruchu pocztowego w Garwolinie. Garwolin podlegał urzędowi zwierzchniemu Siedlce a od 01.05.1861 roku Pocztamtowi Warszawskiemu.

Obsada we wczesnym okresie funkcjonowania ekspedycji pocztowej w Garwolinie wyglądała następująco:

Szefowie placówki (ekspozytor/poczthalter) w latach:

       -1839 Antoni Dyski
1839–1846 Michał Czyżewski
1846–1852 Antoni Poraziński

Pisarzem pocztowym do 1846 roku był Edmund Modrzewski, a aplikantem w 1844 roku -  S. Rowicki.

Ponadto wiadomo że pocztylionami byli:

1839-     Antoni Kursiński
1842-1846 Jakub Pokorski
1844 Maciej Wawrzecki
1845 Antoni Kurek
1845 Antoni Keper
1846 Łukasz Hajderski
1846 Stanisław Woga
1847 - 1852 Stanisław Jasiński
1849 - 1850 Franciszek Kocot

Pocztowa pieczęć lakowa odbita w czerwonym laku (il. 1) o średnicy 25 mm i treści „STACYA POCZTOWA /korona/ w GARWOLINIE / trąbka pocztowa”.

 

Il. 1. Pieczęć lakowa Stacyi Pocztowej w Garwolinie

Pieczęcią tą zamknięto klapę listu (il. 2) służbowego wysłanego z Garwolina w dniu 23 grudnia do Zarządu Okręgu Pocztowego Królestwa Polskiego w Warszawie. (il. 3)

 

Il. 2. Klapa listu

Określenie roku nadania niniejszego listu nie jest sprawą prostą. Garwolin podlegał urzędowi zwierzchniemu Siedlce, a od 01.05.1861 roku Pocztamtowi Warszawskiemu. Mamy tu list do Zarządu Okręgu Pocztowego w Warszawie, co wskazuje na datę po 01.05.1861 roku. Bardzo podobny list z raportem służbowym, z taką samą pieczęcią lakową datowany na 13.08.1861 rok, pokazany jest w zbiorze Stefana Petriuka zatytułowanym „Poczta Polska 1764-1875”.

 

Il. 3 Front listu służbowego z Garwolina do Zarządu Okręgu Pocztowego Królestwa Polskiego

Posiada numer rejestru 158, podczas, gdy mój jest zarejestrowany pod numerem 240, co uprawdopodabnia datę 1861 (4 miesiące później). Miejscownik nadawczy Garwolin Ø 24 mm typ IIIa, w kolorze czerwonym, znany jest z użycia w latach 1861-64. Posiadam inny list z roku 1865, z tym samym ostemplowaniem w kolorze czarnym, co przy założeniu, że po zmianie koloru był on stosowany już konsekwentnie, lokuje niniejszy list najszerzej pomiędzy rokiem 1861, a 1864. Z dużym prawdopodobieństwem datę nadania można oznaczyć na 23.12.1861 roku.

Bibliografia

  1. Czernik M., 1987. Poczta Królestwa Polskiego w latach 1815-51, Mit.
  2. Polański W., Rachmanow W., 1993 (rep.). Marki i stemple pocztowe w Polsce XVIII i XIX wieku, Poznań.
  3. Notatka Dyrekcji Jeneralnej Poczt Królestwa Polskiego, Kurier Warszawski Nr 109 z 1836 r.
  4. Jędrych S., 2013.  Ludzie z Garwolina i okolicy 1610-1945, wyd. internetowe.

Pełen tekst niniejszego artykułu w formie pdf można pobrać klikając na link.