Kolega Wiesław Kostka zaprezentował artykuł, o pocztowych pieczęciach lakowych na listach Królestwa Polskiego w latach 1815-1871, oparty na Jego zbiorze. W części I omówił On pieczęcie w języku polskim. Chciałbym Jego tekst poszerzyć o materiał ze swojego zbioru na temat historii poczty ziemi garwolińskiej, dotyczący stacji pocztowej stosującej pieczęć typu drugiego tzw. manipulacyjno-pocztową w języku polskim.
Ekspedycję pocztową w Garwolinie otwarto około 1815 roku. Co najmniej od 1844 roku, a prawdopodobnie od roku 1836 funkcjonowała tutaj także stacja przeprzęgowa. Związane to było z faktem, że Gorwolin leżał na trakcie głównym nr 43 z Warszawy do Lublina zwanym zawiślańsko-lubelskim, który otwarto 01.04.1836 roku (20 marca), po ukończeniu budowy szosy lubelskiej. Początkowo funkcjonował równolegle z traktem nr 42. W roku 1841 trakt nr 42, z Warszawy do Lublina przez Kozienice skrócono do Markuszowa i obniżono jego rangę z głównego na boczny, a cały ruch do Lublina i Zamościa przejął trakt 43 przez Garwolin. Na tym odcinku nakładał się na niego również trakt 44 uściługski. Oznaczało to znaczące zwiększenie ruchu pocztowego w Garwolinie. Garwolin podlegał urzędowi zwierzchniemu Siedlce a od 01.05.1861 roku Pocztamtowi Warszawskiemu.
Obsada we wczesnym okresie funkcjonowania ekspedycji pocztowej w Garwolinie wyglądała następująco:
Szefowie placówki (ekspozytor/poczthalter) w latach:
| -1839 | Antoni Dyski |
| 1839–1846 | Michał Czyżewski |
| 1846–1852 | Antoni Poraziński |
Pisarzem pocztowym do 1846 roku był Edmund Modrzewski, a aplikantem w 1844 roku - S. Rowicki.
Ponadto wiadomo że pocztylionami byli:
| 1839- | Antoni Kursiński |
| 1842-1846 | Jakub Pokorski |
| 1844 | Maciej Wawrzecki |
| 1845 | Antoni Kurek |
| 1845 | Antoni Keper |
| 1846 | Łukasz Hajderski |
| 1846 | Stanisław Woga |
| 1847 - 1852 | Stanisław Jasiński |
| 1849 - 1850 | Franciszek Kocot |
Pocztowa pieczęć lakowa odbita w czerwonym laku (il. 1) o średnicy 25 mm i treści „STACYA POCZTOWA /korona/ w GARWOLINIE / trąbka pocztowa”.
Il. 1. Pieczęć lakowa Stacyi Pocztowej w Garwolinie
Pieczęcią tą zamknięto klapę listu (il. 2) służbowego wysłanego z Garwolina w dniu 23 grudnia do Zarządu Okręgu Pocztowego Królestwa Polskiego w Warszawie. (il. 3)
Il. 2. Klapa listu
Określenie roku nadania niniejszego listu nie jest sprawą prostą. Garwolin podlegał urzędowi zwierzchniemu Siedlce, a od 01.05.1861 roku Pocztamtowi Warszawskiemu. Mamy tu list do Zarządu Okręgu Pocztowego w Warszawie, co wskazuje na datę po 01.05.1861 roku. Bardzo podobny list z raportem służbowym, z taką samą pieczęcią lakową datowany na 13.08.1861 rok, pokazany jest w zbiorze Stefana Petriuka zatytułowanym „Poczta Polska 1764-1875”.
Il. 3 Front listu służbowego z Garwolina do Zarządu Okręgu Pocztowego Królestwa Polskiego
Posiada numer rejestru 158, podczas, gdy mój jest zarejestrowany pod numerem 240, co uprawdopodabnia datę 1861 (4 miesiące później). Miejscownik nadawczy Garwolin Ø 24 mm typ IIIa, w kolorze czerwonym, znany jest z użycia w latach 1861-64. Posiadam inny list z roku 1865, z tym samym ostemplowaniem w kolorze czarnym, co przy założeniu, że po zmianie koloru był on stosowany już konsekwentnie, lokuje niniejszy list najszerzej pomiędzy rokiem 1861, a 1864. Z dużym prawdopodobieństwem datę nadania można oznaczyć na 23.12.1861 roku.
Bibliografia
- Czernik M., 1987. Poczta Królestwa Polskiego w latach 1815-51, Mit.
- Polański W., Rachmanow W., 1993 (rep.). Marki i stemple pocztowe w Polsce XVIII i XIX wieku, Poznań.
- Notatka Dyrekcji Jeneralnej Poczt Królestwa Polskiego, Kurier Warszawski Nr 109 z 1836 r.
- Jędrych S., 2013. Ludzie z Garwolina i okolicy 1610-1945, wyd. internetowe.
Pełen tekst niniejszego artykułu w formie pdf można pobrać klikając na link.
