Poczta na ziemi kościerskiej, cz.6

Po raz kolejny wracamy do zagadnienia dotyczącego historii poczty w czasach pruskich na ziemi kościerskiej. Kościerzyna leży w południowej części Pojezierza Kaszubskiego w regionie etnograficznym Kaszuby. Miasto położone jest wśród wzniesień, jezior i lasów, średnio 150 m n.p.m. Kilkanaście kilometrów na południe od Kościerzyny położone są Jezioro Gołuń i Jezioro Wdzydzkie, jedne z największych jezior Pojezierza.

W tej części przenosimy się na południowy-wschód od Kościerzyny, w rejon pogranicza kaszubsko-kociewskiego, gdzie wśród wzgórz, lasów i jezior położone są Skarszewy, Pogódki, Wysin i Liniewo (patrz mapa).

Skarszewy (niem. Schoeneck) to miasto położone nad rzeka Wietcisą, obecnie siedziba gminy miejsko-wiejskiej w powiecie starogardzkim. Pierwsza wzmianka o Skarszewa pochodzi z roku 1335. Miejscowość została wymieniona w dokumencie sygnowanym przez kontura krzyżackiego. Z kolei inny dokument, lokacyjny z 2.02.1341 roku, wspomina, że Skarszewy były lokowane ok. 1320 roku.
W wyniku I rozbiory polski Skarszewy zostały włączone do Prus. Liczyły wówczas 1005 mieszkańców. Do Polski Skarszewy powróciły w 1920 roku, dokładnie 30.01.
W II połowie XIX w. doszło do wyraźnego rozwoju miasta, do czego przyczyniły się poważne inwestycje infrastrukturalne. W latach 1884-1885 wybudowano przez Skarszewy linię kolejową Pszczółki–Kościerzyna. W 1905 miasto otrzymało kolejne, bezpośrednie połączenie ze Starogardem Gdańskim. W 1886 r. powstało pierwsze lokalne czasopismo, niemieckojęzyczny Schoenecker Anzeiger. W 1858 r. Skarszewy miały 2272 mieszkańców, w 1885 r. 2925 (48% protestantów, 45% katolików, 5% żydów), a w 1910 już 3495.

Historia poczty w Skarszewach jest długa. W 1772 roku utworzono w mieście jednostkę pocztową o nazwie Postwärterein (PW) mającą ograniczone uprawnienia w zakresie ekspedycji pocztowej. PW uważane są za prekursorów ekspedycji pocztowych. W 1825 roku funkcjonująca jednostka została przekształcona w ekspedycję pocztową (Postexpeditionen PE), która z kolei została przekształcona w 1850 roku w ekspedycję pocztową 2. Klasy. W 1871 roku ówczesna ekspedycja została przekształcona w ekspedycje pocztową zreformowanej organizacji pocztowej a w 1876 roku nadano jej statut urzędu pocztowego 3. klasy (Postamt PA).

Poniżej przedstawione są 2 datowniki pocztowe używane w Skarszewach. Pierwszy z nich z 7.11.1890 roku, to dwu-obrączkowy datownik barwy czarnej o średnicy zewnętrznej 24mm i wewnętrznej 16 mm. W datowniku tym podana jest nazwa "SCHOENECK W/PR." Drugi z datowników z nazwą "SCHÖNECK" to dwu-obrączkowy datownik z mostkiem i z wyróżnikiem "*(WESTPR)*" z listopada 1906 roku.

Pogódki (niem. Pogutken) to wieś położona w dolinie Wierzycy, na południowy-zachód od Skarszew, w odległości kilkunastu kilometrów. Powstanie miejscowości datowane jest na II połowę XIII w., kiedy to pomorski książę Sambor II ufundował tutaj klasztor, przeniesiony następnie przez Mściwoja II do Pelplina.
W 1864 roku powstała w Pogódkach ekspedycja pocztowa II klasy, przekształcona w 1871 w ekspedycję pocztową, która jeszcze w tym samym roku została przekształcona, w wyniki reorganizacji systemu pocztowego w Prusach, w agencję pocztową. Poniżej przedstawiam datownik z grudnia 1908 roku.

Wysin (niem. Wyschin) to nieduża wieś położona w gminie Liniewo, pow. kościerski, licząca sobie nieco ponad 600 mieszkańców. Pierwsze zapisko dot. Wysina pochodzą z połozy XIII wieku. W okresie przed II wojną światową Wysin był znacznie silniejszym ekonomicznie ośrodkiem, zamieszkałym przez blisko 1500 osób. W 1939 roku Niemcy zorganizowali we wsi obóz przesiedleńczy dla Kaszubów. W 1871 roku utworzona została we wsi agencja pocztowa. Poniżej przedstawiam 2 datowniki pocztowe. Pierwszy z nich z marca 1890 roku, jedno-obrączkowy a drugi z marca 1906 roku dwu-obrączkowy z mostkiem i wyróżnikiem "*(Bz. DANZIG)*".

Liniewo (niem. Lienfelde) to wieś gminna w powiecie kościerskim, położona na południowy-zachód od Skarszew. Wieś zamieszkała jest przez nieco więcej niż 1000 mieszkańców. Przez szereg lat położona była przy ważnej regionalnej linii kolejowej Pszczólki-Skarszewy-Kościerzyna. W 1903 roku otwarto w Liniewie agencję pocztowa III klasy. Datownik używany w tej agencji jest przedstawiony poniżej.

W opracowaniu wykorzystałem informacje z Wikipedii.

cdn.