Trzecia część materiału uzupełniającego do publikacji panów: Adamczyka, Szopy, Nowaka „Pieczątki formacyjne Legionów Polskich Polskiego Korpusu Posiłkowego i Polskiej Siły Zbrojnej na przesyłkach poczt polowych z uwzględnieniem tła historycznego 1914-1918” [1] oparta jest ponownie na mojej obserwacji aukcji internetowych.
Dają one duże możliwości pogłębiania wiedzy filatelistycznej, nie zawsze jednak można z nich skorzystać z racji słabej jakości zamieszczonych zdjęć. Czasami też zazdrośni handlarze, skany materiału opatrują różnymi napisami „ochronnymi”, dziwi mnie to gdy takie zabezpieczenia robią filateliści. Przecież w naszym hobby, w przeciwieństwie do kolekcji np. fotograficznych, wartość reprodukcji w zbiorze lub eksponacie jest zerowa. Szansa na sprzedaż waloru filatelistycznego, jest większa kiedy skany są dobrej jakości i niczym nie przysłaniane, bo nigdy nie wiadomo który element waloru wpływa ostatecznie na decyzje zakupu.
Temat uzupełnień poruszany był szerzej już trzykrotnie, w [2] przez pana Walochę oraz przeze mnie w [3,4]. Ponieważ pieczątki formacyjne w publikacji Adamczyka nie są numerowane, będę się do nich odnosił w relacji do strony na której występują. Przedstawiam kolejny pakiet drobnych uzupełnień, dotyczących okresów stosowania, koloru tuszu, oraz poczty z której były wysłane.
(Str.243) 3 Pułk Legionów Polskich. Na (il.1) przedstawiam przesyłkę wysłaną 4.04.1917 roku poprzez pocztę polową Nr 378. Widzimy tu pieczątkę formacyjną odbitą w kolorze fioletowym, który jest nowością w stosunku do podanych w [1]: czarny i zielony. Bogactwo kolorystyki wynikało zapewne z trudności wojennego zaopatrzenia, co udało się zdobyć to stosowano.
 |
 |
(Str.266) Oddział sztabowy 6. pułku piechoty Polskich Legionów. Znana była dotychczas w kolorze niebieskim z wysyłki pocztą polową Nr 355 w VI 1916 r. Karta pocztowa którą pokazuję na (il.2) posiada zgodnie z opisem w [1] pieczątkę formacyjną koloru niebieskiego. Natomiast wysłana była 12.09.1916, czyli trzy miesiące później. Ponieważ 6 września 1916 roku nastąpiło przekształcenie poczty polowej II Brygady Nr 355 na Nr 378, więc nie dziwi, że datownik tej poczty widnieje na przesyłce. Obok więc wydłużonego okresu stosowania możemy dodać kolejny numer poczty polowej współistniejący z tą pieczątką formacyjną.
(Str.297) Komenda 2. Pułku Ułanów Polskich Legionów. Na (il.3) przedstawiam podniszczoną kopertę listu do Warszawy wysłanego 9.02.1917 roku za pomocą poczty polowej Nr 378. Pieczątka odbita jest w kolorze czerwonym. W tym przypadku możemy rozszerzyć znany nam okres jej stosowania o jeden miesiąc dłużej, gdyż z opisu w [1] wynika że była stosowana od XII 1916 do I 1917.
 |
 |
(Str. 377) Erganzungs Kommando Der Polnischen Legionen. W publikacji [1] na jej temat możemy znaleźć tylko informację, że była odbijana tuszem czerwonym. Na (il.4) prezentuję kartkę wysłaną 29.10.1915 roku za pomocą poczty etapowej z Dąbrowy i te informacje poszerzają naszą wiedzę na temat jej stosowania. Na kartce widzimy jeszcze pieczątkę Departament Wojskowy Biuro Werbunkowe Dąbrowa (str. 491), ale jej zastosowanie tutaj, nie wnosi nic nowego do opisu znanego z [1]. Kolejne pieczątki odbite na tej kartce to pieczątka cenzury K.u.k. Kreiskommande z Dąbrowy, oraz zielona pieczątka urzędowa adresata, czyli Centralnego Oddziału Ewidencji NKN. Ta druga pomimo że „legionowa”, to w tym przypadku nie pełni roli pieczątki formacyjnej w rozumieniu pocztowym, więc również jest poza zakresem tego artykułu.
(Str. 382) Batalion uzupełniający No III Polskich Legionów. W publikacji p. Adamczyka znana ze stosowania w okresie I-XII 1916 w kolorze fioletowym, czerwonym i niebieskim na przesyłkach wysyłanych pocztą etapową z Kozienic. Na (il.5) przedstawiam przesyłkę z tą pieczątką wysłaną 28.09.1915 roku pocztą etapową z Piotrkowa a na (il.6) przesyłkę wysłaną 10.08.1916 roku za pomocą poczty polowej Nr 125. Wiemy więc obecnie że można ją spotkać na wysyłkach co najmniej z tych trzech poczt, a znany okres stosowania to IX.1915-XII.1916.
 |
 |
(Str.402) Legiony Polskie Kolumna Prowiantowa 2./P. Wg informacji z [1] znana ze stosowania V.1916 – V.1917 w kolorze czerwonym i wysyłki pocztą polową 355. Jednak na stronie 599, możemy ją zobaczyć na przesyłce z 13.09.1917 wysłanej pocztą polową 378. To nie jedyny taki przypadek w publikacji p. Adamczyka, że niektóre ilustracje wykraczają poza zakres opisu ujęty w tabelach. Na (il.7) prezentuję kartkę która dodaje już tylko pocztę wysyłki, w tym przypadku pocztę cywilną Skierniewice. Podsumowując tylko na koniec, jej aktualnie znany okres stosowania to V.1916 – IX.1917.
 |
 |
 |
(Str.403) Kolumna prowiantowa 3./P. Polskie Legiony. W [1] niedokładnie zwizualizowana z informacjami, że źródłem danych była czarno biała kopia na wycinku. Przedstawiam ją na dwóch przesyłkach dostarczając w ten sposób trochę danych. Na (il.8) kartka z fioletową odbitką pieczątki formacyjnej wysłana 23.V.1916 roku za pomocą poczty polowej Nr 355. Natomiast na (il.9) koperta na której pieczątka jest koloru liliowego, wysłana była w XII.1916 roku za pomocą poczty polowej Nr 389. Znamy więc dwa kolory, dwie poczty ekspedycji oraz okres stosowania V-XII.1916 roku.
(Str.476) Komenda personalnej stacyi zbornej Legionów polskich. W [1] znana tylko z wycinka w kolorze fioletowym. Bez bliższych informacji o okresie stosowania oraz poczty wysyłkowej.
 |
 |
Na (il.10) przedstawiam kartkę wysłaną 21.06.1917 za pomocą poczty polowej Nr 378. Stempel formacyjny jest tym razem koloru czerwonego. Współistniejący tu stempel cenzury: Zensuriert, pokazany jest w pracy Adamczyka na str. 628. Jego znane odbitki w kolorze fioletowym pochodzą z okresu XI.1914 – II.1916. Oznacza to, że ta kartka rozszerza także jego znane stosowanie o ponad rok i obecnie wygląda ono następująco XI.1914 – VI.1917, a do koloru fioletowego doszedł również czerwony, identyczny z odbitym tu stemplem formacyjnym.
(Str.606) Polnischer Platzoffizier in Warschau. Ta pieczątka formacyjna, w [1] omówiona jest w rozdziale poświęconym PSZ. Znana jest z wysyłki pocztą cywilną z Warszawy (co nie dziwi z racji obsługiwanej formacji) z czerwca 1918, w kolorze czerwonym. Na (il.11) przedstawiam kartkę wysłaną 28.08.1918 roku a odbitka jest w kolorze fioletowym. Oznacza to rozszerzenie okresu stosowania i kolorystyki tej pieczątki.
Na uwagi do powyższego tekstu czekam pod adresem ksiark@poczta.onet.pl
Literatura:
[1] J.Adamczyk, J.Szopa, J.T.Nowak - Pieczątki formacyjne Legionów Polskich Polskiego Korpusu Posiłkowego i Polskiej Siły Zbrojnej na przesyłkach poczt polowych z uwzględnieniem tła historycznego 1914-1918. Kraków 2014.
[2] Jerzy Walocha recenzja publikacji: J.Adamczyk, J.Szopa, J.T.Nowak - Pieczątki formacyjne Legionów Polskich Polskiego Korpusu Posiłkowego i Polskiej Siły Zbrojnej na przesyłkach poczt polowych z uwzględnieniem tła historycznego 1914-1918. Kraków 2014 – Przegląd filatelistyczny 2/2015.
[3] Krzysztof Siarkiewicz – Uzupełnienia do pieczątek formacyjnych polskich legionów cz. 1 – Filatelista 2/2016.
[4] Krzysztof Siarkiewicz – Uzupełnienia do pieczątek formacyjnych polskich legionów cz. 2 – Filatelista 8/2016.
