Poczta na ziemi kartuskiej, cz.5

Ziemia kartuska położona jest w północnej Polsce, w samym sercu Kaszub, bardzo ciekawego etnograficznie regionu. Na jej terenie leżą liczne jeziora polodowcowe, o typowym rynnowym kształcie. W wielu przypadkach położone są one w głębokich rynnach, powstałych w okresie ostatnie zlodowacenia. Krajobraz jest urozmaicony. W sercu Kaszub położona jest Wieżyca, mała wieś

kaszubska, zlokalizowana u podnóża wzniesienia Wieżyca, najwyższego w paśmie morenowych Wzgórz Szymbarskich o wysokości 328,7 m n.p.m.

W czasach pruskich, sieć placówek pocztowych na ziemi kartuskiej była dobrze rozwinięta. Placówki zlokalizowane były w większych miejscowościach (miastach i wsiach) położonych przy głównych szlakach komunikacyjnych regionu (drogi, a później i linie kolejowe).

Dzisiaj prezentuję datowniki pocztowe z kolejnych placówek pocztowych zlokalizowanych w miejscowościach południowo-wschodniej części omawianego regionu. Są nimi: Przywidz, Jodłowo, Przyjaźń, Kolbudy i Żukowo. Miejscowości te zostały oznaczone na mapie poniżej.

Przywidz (niem. Mariensee) położony jest nad dwoma jeziorami. Dzisiaj to stosunkowo duża wieś zamieszkana przez blisko 1800 osób. Na przełomie XIX i XX wieku Przywidz administracyjne zlokalizowany był w powiecie kartuskim. W wyniku decyzji traktatu wersalskiego wieś nie znalazła się na terenie II Rzeczypospolitej, a należała do obszaru WMG. Obecnie Przywidź należy do powiatu gdańskiego ziemskiego. Już w czasach pruskich przez wieś wiodła ważna droga z Gdańska do Kościerzyny, dzisiaj często określana nazwą "stara kościerska trasa". Najstarsze znane mi z czasów pruskich przesyłki z tej miejscowości pochodzą z roku 1890. Warto odnotować, że agencja pocztowa funkcjonowała w tej miejscowości od 1852 r. Poniżej przedstawiono 2 datowniki. Są to przykłady tzw. datownika ramkowego 3-wierszowego o wymiarach 36x16 mm. Tego typu datowniki są znane od 1862 r. Jest to bardzo późne użycie datownika ramkowego.

Kolejną miejscowością położoną przy tej samej trasie, kilkanaście kilometrów na północny-wschód od Przywidza jest Jodłowo (niem. Stangenwalde). W czasach pruskich była to mała wieś w której zlokalizowana była siedziba administracji leśnej. Znane mi przesyłki z Jodłowa z przełomu XIX i XX wieku pochodzą z roku 1900 i 1909. Pierwszy z prezentowanych datowników to jednoobrączkowy datownik (wzór 2 wg Brzozowskiego) o średnicy 25 mm. Datowniki tego typu były w użyciu od 1863 r. Drugi datownik (po prawej), wzór 10, ma średnicę 29 mm.

Kolbudy (niem. Kahlbude), to wieś położona kilka kilometrów na północny-wschód od Jodłowa, na granicy dawnego pruskiego powiatu kartuskiego i okręgu gdańskiego, przy drodze Gdańsk-Kościerzyna i linii kolejowej Pruszcz-Kartuzy. Od 1886 roku funkcjonował tutaj urząd pocztowy III klasy. Znana mi przesyłka pochodzi z roku 1908. Unieważniono ją okrągłym dwuobrączkowym datownikiem, wzór 59a, o średnicy zewnętrznej 26,8 mm z mostkiem o wysokości 9 mm i z wyróżnikiem „*(Bz. DANZIG)*”.

Przyjaźń (niem. Rheinfeld) to stosunkowo nieduża wieś położona kilka kilometrów na północny-zachód od Kolbud. Przyjaźń wróciła do Polski w roku 1920. Znane są przesyłki nadane w Przyjaźni w 1890 roku. W górnym rzędzie przedstawiono 2 datowniki wzoru 2.  W dolnym rzędzie natomiast przedstawiono okrągły datownik, wzór 7, o średnicy 29,5 mm z wyróżnikiem „* *”.

Żukowo, to największa miejscowość w południowo-wschodniej części ziemi kartuskiej, o historii sięgającej wieków średnich, gdy norbertantki osiedliły się w niej i założyły klasztor. Miejscowość ta silnie wpisała się w dzieje kaszubszczyzny, norbertanką przypisuje się stworzenie reguł specyficznego haftu kaszubskiego. Dzisiaj jest to miejscowość zamieszkana przez blisko 7.000 mieszkańców, położona na skrzyżowaniu dwóch ważnych szlaków drogowych z Gdyni do Kościerzyny i z Gdańska do Kartuz oraz przy linii kolejowej. W czasach pruskich w Żukowie funkcjonował od 1851 roku urząd pocztowy III klasy. Znane są mi przesyłki z 1890 roku oraz 1893 i 1901.

 W górnym wierszu przedstawiono datowniki z roku 1890 i 1893. Jednoobrączkowe o średnicy 25 mm i wyróżnikach "**". W dolnym rzędzie znajduje się identyczny datownik ze stycznia 1901 roku oraz dwuobrączkowy datownik wzór 48 (wg Brzozowskiego), o średnicy 28,2 mm z mostkiem o wysokości 8,7 mm i z wyróżnikiem „***” z marca 1901 r.