Poczta na ziemi kartuskiej, cz.4

 Ziemia kartuska położona jest w północnej Polsce, w samym sercu Kaszub, bardzo ciekawego etnograficznie regionu. Na jej terenie leżą liczne jeziora polodowcowe, o typowym rynnowym kształcie. W wielu przypadkach położone są one w głębokich rynnach, powstałych w okresie ostatnie zlodowacenia. Krajobraz jest urozmaicony. W sercu Kaszub położona jest Wieżyca, mała

wieś kaszubska, zlokalizowana u podnóża wzniesienia Wieżyca, najwyższego w paśmie morenowych Wzgórz Szymbarskich o wysokości 328,7 m n.p.m.

W czasach pruskich, sieć placówek pocztowych na ziemi kartuskiej była dobrze rozwinięta. Placówki zlokalizowane były w większych miejscowościach (miastach i wsiach) położonych przy głównych szlakach komunikacyjnych regionu (drogi, a później i linie kolejowe).

Dzisiaj prezentuję datowniki pocztowe z kolejnych placówek pocztowych zlokalizowanych w miejscowościach południowej części omawianego regionu. Są nimi: Szymbark, Hopowo, Brodnica i Polęczyno. Miejscowości te zostały oznaczone na mapie poniżej.

Szymbark, to niewielka wieś zlokalizowana u podnóża Wieżycy, po południowej stronie tego wzniesienia. Wieś zamieszkiwało 330 osób, 110 było narodowości polskiej. Liczba budynków mieszkalnych wynosiła 55. We wsi funkcjonowała agencja pocztowa obsługująca następujące miejscowości*: Szymbark, Drozdowy, Mała Staśkowa Huta i Piotrowo. Listy oddawano i odbierano z pociągu na stacji Kroszyno. Urzędem nadzorczym był urząd pocztowy w Kartuzach. Pierwsze znane mi przesyłki nadane w tej agencji datowane są na grudzień 1868 r. Poniżej przedstawiam datowniki z przesyłek nadanych w tej miejscowości.

Trójwierszowy datownik ramkowy ma wymiary 33 x 9,7 mm, poniżej , po lewej, znajduje się kopia pieczęci pocztowej ekspedycji pocztowej w Schoenberg R/D (Regirunkbezirk Danzig) o średnicy 25 mm, a po prawej jednoobrączkowy datownik z 1884 r. zgodnym ze wzorem 3 (wg Brzozowskiego) o średnicy 23,1 mm. Z kolei poniżej znajdujemy kolejne 2 datowniki identycznego wzoru z 1901 i 1914 r. Pod datownikiem z 1901 r. dodatkowo znajduje się stempel numerowy "148" w owalu, którego znaczenie nie jest dokładnie znane. Ostatnim jest okrągły datownik z 1916 roku, o średnicy 28,6 mm zgodny ze wzorem 10.

Brodnica, to niewielka wieś położona na wierzchowinie północno-zachodniej krawędzi rynny jezior Ostrzyckich, przy przy drodze łączącej Kartuzy z Sulęczynem. Brodnica Górna była zamieszkała przez 507 osób, spośród których tylko dwóch mieszkańców deklarowało narodowość niemiecką. W czasach pruskich funkcjonowała w tej wsi agencja pocztowa. Została ona utworzona w 1911 roku. Obsługiwała następujące miejscowości*: Brodnica, nazywana także Brodnicą Górną, Brodnica Dolna, Czaple Nowe, Czaple Stare, Grzebiniec, Haska, Kamionka i Sznurki. Urzędem nadzorczym był urząd pocztowy w Kartuzach. Poniżej przedstawiam datownik z czerwca 1911 r., zgodny ze wzorem 10 o średnicy 29,5 mm.

Hopowo, to mała wieś położona na północny-wschód od Szymbarku, przy drodze łączącej Żukowo z Kościerzyną. W roku 1920 wieś była zamieszkała przez 374 osoby, z których 237 deklarowało narodowość polską. We wsi znajdowało się 56 budynków mieszkalnych.  W czasach pruskich istniała w Hopowie od 1876 r. agencja pocztowa obsługująca następujące miejscowości*: Borcz, Dolny Somonin, Górne Somino, Hopowo, Kamela, Nowy Dwór, Simonino, Somonino, Tratkownica i Wyrzychowo. Urzędem nadzorczym był urząd pocztowy w Kartuzach. Listy oddawano i odbierano z pociągu na stacji Somonino. Najwcześniejsze znane mi przesyłki nadane w tej agencji datowane są na luty 1904 r. Poniżej przedstawiam datowniki z przesyłki nadanej w tej miejscowości.Jest to jednoobrączkowy datownik, wzór 2, o średnicy 23,1 mm.

Polęczyno (Polęcin) jest z kolei niewielką wsią położoną położoną na południowych rubieżach ziemi kartuskiej. W czasach pruskich istniała tutaj od 1890 roku agencja pocztowa. Brak jest wiadomości do których okolicznych miejscowości dostarczała ona korespondencję. W roku 1920 wieś była zamieszkała przez 437 osób, z których 247 deklarowało narodowość polską. W wykazie miejscowości Pomorza z roku 1921 r. znajduje się informacja, że pocztę do Polęczyna dostarczano z Grabowa Pom., co oznacza,  że funkcjonująca w czasach pruskich agencja pocztowa została zlikwidowana. Najwcześniejsza znana mi korespondencja nadana w agencji pocztowej w Polęczynie pochodzi z lipca 1908 r. Poniżej przedstawiam datownik tej agencji. Jest to okrągły datownik, wzór 10, o średnicy 29 mm.

Wszystkich posiadających materiał pocztowy lub wiedzę na temat funkcjonowania poczty na terenie dawnego powiatu kartuskiego proszę o kontakt mmietus@gmail.com
* Nazwy miejscowości podano na podstawie słownika nazw geograficznych niemiecko-polskich z roku 1921.